Who needs yesterday’s papers (2)

Ter gelegenheid van het 80-jarig bestaan van UVS, 28 januari 2024, grasduinen we voor dit feuilleton digitaal in oude, vergeelde nummers van het Nijmeegsch (vanaf medio 1947 Nijmeegs) Dagblad. Die krant besteedde vanaf 1945 opvallend veel aandacht aan de schaaksport in het algemeen en de Nijmeegse schaakverenigingen in het bijzonder. Onderlinge matches of simultaanséances werden in de krant aangekondigd; er werd kort verslag gedaan van de afloop hiervan en met enige regelmaat stonden zelfs de uitslagen van de interne UVS-competitie in de krant. Vooral in de eerste jaren na de oorlog werd vermeld waar en hoe laat de schakende UVS-ers zich moesten melden voor een uitwedstrijd. Deze berichten bijvoorbeeld stonden op 24 april en 24 september 1946 in de krant:

Dergelijke mededelingen zijn natuurlijk erg handig als alle UVS-leden een abonnement op het dagblad hadden en de krant ook lazen. Niet iedereen had toen al een telefoonaansluiting. Het Nijmeegsch Dagblad werd ook gebruikt om nieuwe leden te werven; zie dit bericht op 30 oktober 1947:

Hoe zag de Nijmeegse schaakwereld er uit vlak na de oorlog? Voor zover je dat uit de krant kunt opmaken was het een drukte van belang; het wemelde van de verenigingen en clubjes. Veel mensen wilden na de bevrijding eerst en vooral weer leuke dingen doen. De belangstelling voor de schaaksport was in de jaren dertig van de vorige eeuw sterk aangewakkerd door het wereldkampioenschap van dr. Max Euwe. In relatief korte tijd was schaken in die tijd een volkssport geworden, maar gedurende de oorlogsjaren is het verenigingsleven in Nederland natuurlijk behoorlijk ingekacheld. Daar kwam na de oorlog snel verandering in. Van alle schaakclubs in het zwaargehavende naoorlogse Nijmegen was Strijdt met Beleid (SMB) de grootste, oudste en ook de sterkste. De ‘herenvereniging’ SMB speelde toen in het gebouw van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen in de Hertogstraat (het pand waar tegenwoordig de leden van Carolus Magnus erg veel bier kantelen). Heropgericht in 1907, na een ‘winterslaap’ van meer dan 40 jaar, vierde SMB in 1948 zijn honderdjarig bestaan en heeft toen nog geprobeerd om het wereldkampioenschap schaken naar Nijmegen te halen, lees ik in het Nijmeegs Dagblad. Dat was helaas een beetje boven hun budget; om het eeuwfeest luister bij te zetten zijn in dat jaar door SMB andere, minder dure schaaktoernooien georganiseerd hier aan de Waal.

De tweede schaakvereniging van Nijmegen – qua grootte en sterkte – was in 1945 de club DDD, De Diepe Denkers. De club was opgericht in 1935 en heeft het tot midden jaren vijftig volgehouden. Zou het een katholieke tegenhanger van het meer protestantse en liberale SMB geweest zijn, vraag ik me af? Het zou zo maar kunnen. Net als SMB speelde DDD in het centrum van de stad en dat was in 1944 zoals bekend geen fijne plek om rustig te schaken, getuige dit bericht in het Nijmeegsch Dagblad van 3 juli 1945:

Naast deze twee clubs uit het centrum van Nijmegen schoten in 1945 elders in de stad nog meer schaakverenigingen uit de grond. Dat waren op een enkele uitzondering na bedrijfsverenigingen. UVS, opgericht in 1944 in de Splendorfabriek doch pas echt begonnen in 1945, is een daarvan. Maar ook de Transformatorenfabriek van Willem Smit aan de Groenestraat (nu Royal Smit Transformatoren) had een schaakclub, onder de wel zeer prozaïsche naam WST (Willem Smit Transformatoren). Maar onderschat WST niet; ze speelden ook in de OSBO en deden in de jaren ’40 en ’50 niet echt onder voor UVS. Bovendien had Willem Smit een zeer actieve bedrijfsvereniging, met gevarieerde activiteiten voor elk wat wils. Naast schaken en dammen hadden ze een amusementsorkest, een showband, de sportclub Transforma, een gymnastiekvereniging, een zangkoor, een balletvereniging, een honkbalteam, een fotografieclub, een postzegelverzamelclub, het voetbalteam Smit Trafo (van 1954 tot 1965) en een excursieclub. Te veel bijna om op te noemen. Je snapt niet dat ze bij zoveel gezelligheid in die tijd bij Smit nog tijd over hadden om die enorme transformatoren in elkaar te schroeven.

Hierboven: de Mondharmonicaclub van Willem Smit, De Smico’s. Foto overgenomen van de site Willem Smit Historie.

SMB, DDD, UVS en WST waren in de jaren na de bevrijding de sterkste Nijmeegse schaakverenigingen, maar ook de PTT van Nijmegen had een schaakclub, net als de Kunstzijde Spinnerij van Nyma. Laatstgenoemde bedrijfsvereniging schaakte onder de naam van NOV, Nyma Ontspannings Vereniging. En ook bij de Nijmeegse Voetbal en Atletiek Vereniging Quick werd er enthousiast geschaakt. Van die club kon UVS in februari 1946 nog winnen, zij het maar net.

Wordt vervolgd.

NB: even iets rechtzetten. In de eerste aflevering van dit feuilleton schreef ik dat het Nijmeegsch Dagblad, waar al deze mooie mededelingen in hebben gestaan, in de oorlog was begonnen als verzetskrant. Dat is te veel eer: het dagblad was een voortzetting van de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant. Die krant veranderde in 1944 zijn naam in Nijmeegsch Dagblad.

Share

Geef een reactie