Bekerpartij (ronde 1)

Schaken in tijden van Corona.

Het is vreemd om ’s avonds, met alleen een pilsje, en een trui voor als het koud wordt, naar de kamer te lopen waar mijn PC staat. Zonder notatieboekje, zonder pen. Schaken om de Corona-beker.

De hele dag al ben ik licht gespannen. Niet eens omdat het zo lang geleden is: dat valt eigenlijk best mee, mijn laatste partij dateert van 7 maart, zeg maar een grote vakantie geleden. Ook niet om wat er fout kan gaan: Zeker, ik kan de verbinding verliezen, de buren kunnen hun harde muziek weer opzetten, hoewel ze dat meestal pas rond half twaalf doen, terwijl het nu vijf voor half negen is. Of ze kunnen in de muur gaan boren, hun grote hobby, hoewel ze dat meestal vanaf tien uur doen.

Toch maak ik me zorgen. Nou ja, ‘zorgen’ is een groot woord. Het hangt samen met de mogelijkheid tot valsspelen. Steeds wuif ik de gedachte weg als belachelijk, maar van tijd tot tijd popt hij toch weer op.

Het zegt wat over mijn mensbeeld. Mijn tegenstander is Erik van Oosterhout. Ik ken hem niet zo goed, maar je hebt vaak een eerste indruk van mensen. Mijn eerste indruk is: ‘door en door integer’, ‘in en in teger’ zei een cabaretier ooit. Maar je weet nooit… De verhalen zijn bekend: valsspelers alom, in alle geledingen, bij boekenstandjes, op toiletten, met oortjes onder Coronakapsels, met trilsignalen, met mobieltjes in Coronabaarden. Zal ik zelf de verleiding kunnen weerstaan? Een computer zal ik nooit gebruiken. Maar even een greep naar een openingsboek, gewoon een onschuldig ‘hoe zat het ook weer?’ Natuurlijk niet, maar het idee dat het straffeloos mogelijk is, zint me niet. Het idee dat het mogelijk is dat ik de enige rechtschapen idioot ben, verontrust me. ‘Maak het niet zo belangrijk’, zeg ik tegen mezelf.

Maar belangrijk maak ik het. Met nu toch alle tijd van de wereld licht ik in de middag in anderhalf uur mijn hoofdrepertoire tegen het Konings-Indisch door. Dan borrelt het ergens op dat ik hem ooit een snel c5 heb zien spelen. Ik haal zijn partijen erbij. Dat kan nu, nu alles online gaat. Ja verdomd, een snel c5. Een greep dus naar de vergeelde Sportverlag-deeltjes uit 1982, de pagina’s slap van ouderdom. Het staat erin, summier. In tien minuten werk ik het door. Ok, andere zetvolgorde nemen dus. Toch nog even de NIC-Surveys doornemen? Vooruit dan. Een artikel uit 2016 over het snelle 6…c5 by Ivan Ivanisevic, met het vreemd aandoende 7…Te8 als clou. Vaag herinner ik me het artikel ooit eerder te hebben gezien. In een uurtje tijd neem ik het door, tegelijkertijd benieuwd wanneer ik ook dit weer vergeet. Een halve fles wijn later schuif ik aan achter mijn PC. We chatten wat en met allebei een uur op de klok beginnen we.

Share

6 reacties

  1. Pepijn van Erp schreef:

    Ik zie tot mijn verrassing mijn naam opduiken in de analyse…

  2. Dennis Breuker schreef:

    Prachtige prozanalyse, Anton. Meer van dit, graag!
    “In een uurtje tijd neem ik het door, tegelijkertijd benieuwd wanneer ik ook dit weer vergeet.” :) Zeer herkenbaar.

  3. Pepijn van Erp schreef:

    Om even op de mogelijkheden voor valsspelen in te gaan: de KNSB waarschuwt er deze week ook expliciet tegen op de website: Online schaken: speel eerlijk!.

    Al weer heel wat jaren terug heb ik me verdiept in de valsspeeldetectiesystemen. Het zijn eigenlijk onbevredigende oplossingen voor een probleem wat waarschijnlijk in principe niet echt oplosbaar is.

    Over het valsspelen waar we ons druk over zouden moeten maken, zoals het aanzetten van een schaakprogramma tijdens de partij of het openslaan van een theorieboek om een variant op te zoeken die je niet (meer) weet, draait de detectie grotendeels om statistiek: in hoever is jouw gedrag normaal of wijkt het teveel af. Probleem hierbij is dat er altijd een grijs gebied overblijft en er fout positieven zijn. Veel van de sites doen alsof hun methodes foutloos werken, wat een onzinnige uitspraak is. 99 procent zou ik al best veel vinden, maar bij tienduizenden gevallen die als cheaters geïdentificeerd worden, heb je het dus ook over vele onterechte beslissingen. En daarover gaan die sites nooit in discussie!

    Dit is dan alleen nog het statistische verhaal. Het wordt erger als je bedenkt hoe die algoritmes in elkaar steken. Wat ze doen is de zetten die jij speelt in de partij vergelijken met bijvoorbeeld de top 3 die een engine als Stockfish telkens geeft. Als je dan in meer dan zeg 90 procent van de gevallen zo’n top3 zet doet, wordt het al snel verdacht (percentage is vermoedelijk veel lager afgesteld). Probleem hierbij is natuurlijk de opening, de eerste zoveel zetten kun je niet meenemen, want die ‘ken’ je waarschijnlijk op legitieme wijze. De vergelijking start dus vanaf zet X, afhankelijk van het openingsboek dat hiervoor gebruikt wordt. Het wordt dus al gevaarlijk als je zelf een variant speelt die je van te voren uitgebreid (verder dan de standaard computer openingsboeken) geanalyseerd hebt, of toevallig als eens op het bord hebt gehad (bijvoorbeeld tegen dezelfde tegenstander).
    Je loopt dan het risico dat de detectie software bij jou meteen na zet X al een heel stel ‘verdachte’ top3 zetten ziet. Dus zo’n goede voorbereiding als waar Anton hier profijt van had, had hem ook eerder in de problemen kunnen brengen.

    Bij sommige vergevorderde eindspellen heb je soortgelijke problemen. Het juiste pad naar winst of remise is vaak vrij smal, maar niet echt moeilijk, dus zul je snel al ‘spelen als een engine’.

    Op zich is aan al dit soort problemen wel een mouw te passen, een deugdelijke beroepsprocedure tegen een beschuldiging van valsspelen bijvoorbeeld, maar dat bestaat dus nergens. En dan blijft het probleem dat de beschuldiging nooit concreet wordt gemaak (welke zetten waren verdacht?) omdat ze de algoritmes niet vrij geven (met als excuus dat ze de valsspelers niet in de kaart willen spelen).

    En dan is er waarschijnlijk ook nog sprake van het detecteren van ‘verdacht gedrag’ wat helemaal niets met het schaken an sich te maken hoeft te hebben en misschien ook wel in strijd is met de privacywetgeving. Er zou sprake zijn dat het wisselen tussen schermen op je PC gedetecteerd wordt. Dat kan er natuurlijk op duiden dat je in een ander scherm een engine raadpleegt, maar misschien zit je ook gewoon wat mailtjes weg te werken. OK, als je afspreekt dat je maar één scherm open mag hebben staan en duidelijk is dat er op gecontroleerd wordt, dan is het tenminste transparant.

    Bij partijen met heel korte bedenktijd (en zeker korte increment) speelt dit allemaal niet zo, en zijn deze geautomatiseerde detectiesystemen vast behoorlijk adequaat. Bij langer bedenktijden heb je enerzijds wel meer gelegenheid om vals te spelen, maar zullen de methodes om dat te detecteren ook meer twijfelachtige resultaten laten zien. Bij correspondentieschaak is het mijns inziens sowiewso onoplosbaar (of vrij eenvoudig te omzeilen als je de detectiealgoritmes begrijpt).

  4. Vladimir Bosnjak schreef:

    Leuke analyse, met uitleg van de plannen achter de zetten.
    Pepijn predikt waarheid. Online valsspelers online hoeven geen slechte mensen te zijn – verreweg de meesten zijn OK – maar het is verdomd makkelijk om er even een bord(je) bij te pakken om een combinatie uit te proberen. Of om die ene cruciale zet goed te doen – samen met de computer. En daarnaast zijn er valse positieven natuurlijk waarbij je goede naam op het spel staat.

    Kan niet wachten totdat deze gedoe over is. Lekker schaken weer. Met mensen en daarna een biertje.

    Dat gezegd hebbende, ik vind het fenomenaal van het bestuur en anderen dat er alternatieve activiteiten zijn ontwikkeld. Ondanks dat ik online niet meedoe wil ik iedereen bedanken voor hun inzet.

  5. Maarten van Rooij schreef:

    Bij Uit Vrienden Samengesteld hoeven we ons over valsspelers geen zorgen te maken. Daar staan wij boven.

  6. Jan Pijkeren schreef:

    Mooi stuk Anton! Een hoop herkenning :)

Geef een reactie