Van recht en gebruik (2)

Onreglementaire zetten

In een eerder artikel (Van recht en gebruik (1)) heb ik het gehad over de gebrekkige spelregelkennis onder spelers én arbiters naar aanleiding van de snelschaakpartij Carlsen – Inarkiev. Dezelfde dag dat ik dat artikel postte, werd er later die dag trouwens ook op schaaksite.nl een beschouwing gewijd aan dat voorval.

Die snelschaakpartij van Carlsen uit december jongstleden werd nog gespeeld onder de FIDE-regels die per 1 juli 2017 van kracht zijn geworden. Inmiddels heeft de FIDE in oktober enkele kleine wijzigingen in de regels aangenomen die vorige week (1 januari) zijn ingegaan. Eén daarvan is op z’n minst opmerkelijk en heeft betrekking op onreglementaire zetten bij rapid- en snelschaak. Tot nu toe was het zo dat bij rapid en blitz een onreglementaire zet onmiddellijk tot verlies leidde (indien waargenomen door een arbiter of geclaimd door de tegenstander). Als Carlsen in die partij meteen de winst had geclaimd, was er nooit enige onduidelijkheid ontstaan. Sinds 1 januari is het zo dat bij het constateren of claimen van een onreglementaire zet de stelling moet worden teruggebracht tot vóór de onreglementaire zet en dat de benadeelde partij er bij rapid twee minuten en bij snelschaak één minuut bijkrijgt op zijn klok, waarna de partij wordt voortgezet. Pas bij een tweede onreglementaire zet mag de winst worden geclaimd.

What were they thinking? Ik zie het gehannes met klokken al voor me tijdens een snelschaaktoernooi wanneer er in vliegende tijdnood links en rechts onreglementaire zetten worden gedaan. Niet te doen, nog afgezien van het feit dat sommige partijen daardoor veel langer gaan duren en de hele organisatie in de soep loopt.

Bovendien blijken er naast de praktische onuitvoerbaarheid nog andere haken en ogen aan te zitten. Het blijft namelijk zo dat een onreglementaire zet niet meer gecorrigeerd kan worden als de tegenstander inmiddels een tegenzet heeft gedaan. Dan moet er worden doorgespeeld. Als het om een over het hoofd gezien schaakje gaat, zal de overtreder bij het doorspelen dat schaak eerst moeten opheffen. Dat kan tot hele merkwaardige situaties leiden, zoals de Deense GM Peter Heine Nielsen liet zien:

Zwart heeft onreglementair 2…h5 gespeeld. Wit kan dat volgens de nieuwe regel claimen en er een minuut bijkrijgen op zijn klok als het om snelschaak gaat. Maar hij kan dat feit natuurlijk ook negeren en een tegenzet doen, waarna de onreglementaire zet niet meer kan worden gecorrigeerd. Nielsen vraag zich af of Wit dan 3. Dxh5 kan doen. Zwart zal eerst het schaak moeten opheffen, waarna Wit de toren oppeuzelt. Veel effectiever dan een minuutje extra tijd, nietwaar?

Volgens de voorzitter van de regelcommissie van de FIDE, Ashot Vardapetya, is het zo dat de overtreder het alleen maar aan zichzelf te wijten heeft indien zijn tegenstander besluit door te spelen in plaats van een tijdsbeloning te claimen. Dat betekent dat Wit in het tweede diagram na 1…Kb8-a8 (onreglementair) Zwart mat kan zetten met 2. a7#. De matzet zelf geeft geen schaak. Bizar.

Het mag duidelijk zijn dat hier het laatste nog niet over is gezegd en ik vraag me af hoelang die regelwijziging stand gaat houden. De wegen van de FIDE zijn nu eenmaal ondoorgrondelijk.

In het voorafgaande gaat het steeds over schaakjes die over het hoofd worden gezien. Maar er zijn naast de voor de hand liggende voorbeelden (zoals Pb1-b3 of Ld1-h6, een bekende snelschakerstruc) nog meer situaties en gedragingen die gelden als een onreglementaire zet en die op dezelfde wijze bestraft worden:

– een pion op de achterste rij zetten en de klok indrukken zonder de pion te vervangen door het promotiestuk;
– de klok indrukken zonder eerst een zet te hebben gedaan;
– een zet uitvoeren met beide handen.

Ik hoop dat onze interne wedstrijdleider zo verstandig is om bij rapid en snelschaak de oude regel te blijven hanteren. Gelukkig mag de toernooiorganisatie dat altijd zelf nog bepalen.

Bron: https://www.chess.com/news/view/new-fide-laws-of-chess-for-blitz-rapid-still-not-perfect.

Share

2 reacties

  1. Simon van Dijk schreef:

    Gelukkig was de organisatie van het OSBO Snelschaakkampioenschap van afgelopen zaterdag (6-1) zo verstandig om de oude regels te hanteren.
    Huub Blom stelde terecht dat de nieuwe regels onmogelijk te controleren zijn voor twee scheidsrechters tussen 75 schakers die met 5 minuten pppp spelen.

  2. Arjan Schoonen schreef:

    Beetje terzijde maar wel passend onder de titel ‘van recht en gebruik’ : Al ik een nieuwe stelling bereik, een noviteit, een nooit eerder gespeelde zet, dan wil ik dat claimen als intellectuele eigendom en anderen verbieden die zet te spelen of hen voor de leenrechten laten betalen. Hoe rijk ga ik worden?

Geef een reactie