De computer heeft geen verstand van halma
Bovenstaande stelling uit mijn partij met zwart tegen Frans Nijenhuis had volgens Ruud van Roosmalen meer weg van halma dan van schaak. Het ziet er inderdaad erg on-schaaks uit, maar er kan vrij gemakkelijk geconcludeerd worden dat het er ook erg remiserig uit ziet. De zaak zit dicht, en alleen de loper van wit bevindt zich binnen ‘vijandelijk gebied’, maar staat daar wel totaal opgesloten. Om de blokkade gesloten te houden moet zwart op zijn beurt zijn loper ook op de plaats houden, want als wit de pion op d5 zou kunnen opspelen en offeren krijgen zijn loper en dame meer ruimte om mogelijk door te breken. Verder heeft zwart misschien nog een klein gaatje voor dame of loper via diagonaal h6-c1 maar er is geen ruimte om zijn stukken daar naar toe te manoeuvreren zonder de blokkerende toren op g7 te verzetten of de dekking van pion h5 los te laten. Als zwart niks doet en bv met de koning heen en weer blijft schuiven, kan wit niks beginnen en is het remise.
Ik had al een remise-aanbod afgeslagen, moest op winst zien te spelen om niet te degraderen en maakte daardoor o.a. de fout om met mijn loper aan de haal te gaan en de witte loper ruimte te geven, waardoor ik de partij uiteindelijk verloor.
Het vreemde van bovenstaande stelling is dat de computer er niks van begrijpt. Fritz en Stockfish geven wit een ruime voorsprong van meer dan 2 punten, maar bakken er beide niks van: zinloze zetten in een remisestelling.
De volgende stelling is van een oude partij met wit tegen Jos Claessens. Het verschil met de halma-stelling is (o.a.) dat de computer in no time de enige zet voor wit vindt die niet tot verlies lijdt.
Aan deze stelling valt niet zo heel veel te analyseren: beetje kijken naar oppositie, maar je moet vooral heel ver kunnen doortellen, en dat is iets waar de computer heel erg goed in is. De partij eindigde overigens in remise, maar niet voordat de kansen in hogere zin nog enkele malen waren gekeerd.
Het wonderlijke vind ik dat de computer in de tweede stelling meteen duidelijkheid verschaft over iets dat ‘met het blote oog’ niet of nauwelijks te zien is (alleen g3 leidt tot remise en alle andere zetten verliezen), terwijl de eerste stelling, waarvan iedere beetje schaker meteen ziet dat die remise te houden is, totaal verkeerd beoordeeld wordt. Zit er iets in die stelling dat de computerberekening extra ingewikkeld maakt? Gaat het om een stelling met erg uitzonderlijke kenmerken? Lijkt me toch niet. Is er verbetering van schaakprogramma’s mogelijk waardoor de computer ook meteen remise herkent in een halma-stelling? Lijkt me toch wel.
